Kể từ khi World Cup Willie ra đời vào năm 1966, linh vật (mascot) đã trở thành một phần không thể thiếu của mỗi kỳ FIFA World Cup. Không chỉ là hình ảnh nhận diện thương hiệu cho giải đấu, mascot còn mang theo thông điệp, bản sắc văn hóa, tinh thần thể thao và đôi khi cả tính hài hước, sáng tạo táo bạo của nước chủ nhà.
Từ những nhân vật hoạt hình đáng yêu đến biểu tượng mang hơi hướng nghệ thuật hiện đại, các linh vật World Cup đã phản ánh rất rõ thời đại, công nghệ, và xu hướng thiết kế của từng năm. Dù ở bất kì thời giải đấu nào, các mascot luôn để lại dấu ấn quan trọng với người hâm mộ.
Dưới đây là sanh sách các linh vật World Cup từng xuất hiện trong lịch sử.
16. World Cup Willie (World Cup 1966)
World Cup Willie, chú sư tử mặc áo cờ Liên hiệp Anh, không chỉ là linh vật đầu tiên của lịch sử World Cup mà còn là biểu tượng mở đầu cho văn hóa mascot thể thao toàn cầu.
Với tư thế đĩnh đạc và vẻ mặt “không đùa được đâu”, Willie truyền tải tinh thần bóng đá nghiêm túc nhưng gần gũi. Chiếc áo có dòng chữ “World Cup” đơn giản nhưng đủ mạnh mẽ để khắc sâu hình ảnh Willie vào tâm trí người hâm mộ toàn thế giới.
Willie thậm chí còn có bài hát riêng gọi cậu là “vị vua bóng đá mới”, và được xem là hình mẫu để các linh vật sau này noi theo. Với tư cách là linh vật đầu tiên của World Cup, Willie là cột mốc quan trọng trong lịch sử giải đấu này và biểu tượng văn hóa nước Anh.
15. Juanito (World Cup 1970)
Juanito là linh vật thứ hai trong lịch sử World Cup, đại diện cho Mexico 1970, kỳ World Cup đầu tiên phát sóng truyền hình màu và được coi là một trong những giải đấu hay nhất.
Juanito là một cậu bé mặc bộ đồ bóng đá Mexico, đội chiếc sombrero lớn và tạo dáng thân thiện. Tuy nhiên, dù mang tính biểu tượng, Juanito bị xem là đơn giản và thiếu điểm nhấn, không đủ tầm để đại diện cho một kỳ World Cup mang tính lịch sử.
14. Tip và Tap (World Cup 1974)
World Cup 1974 tại Tây Đức giới thiệu bộ đôi linh vật Tip và Tap, hai cậu bé mặc áo có chữ “WM 74”. FIFA mô tả họ như biểu tượng của tình bạn và sự thống nhất trong bối cảnh Đức đang chia cắt.
Dù mang ý nghĩa tích cực, thiết kế của Tip và Tap lại gây tranh cãi vì gương mặt quá “cartoon” và có phần kỳ lạ. Tuy là cột mốc đầu tiên của hình thức mascot song sinh, nhưng họ vẫn bị xem là một lựa chọn không thật sự thu hút.
13. Gauchito (World Cup 1978)
Gauchito – linh vật của World Cup 1978 tại Argentina, là một cậu bé mang trang phục gaucho truyền thống. Với chiếc khăn quàng, roi da và chiếc mũ in dòng chữ “ARGENTINA 78”, Gauchito muốn thể hiện bản sắc địa phương nhưng lại bị đánh giá là quá giống Juanito (Mexico 1970).
Dù có nét dễ thương, Gauchito bị chê là thiếu sáng tạo và có cách thiết kế giống hệ với linh vật của kì World Cup cách đó tám năm. Ngoài việc thể hiện văn hóa Argentina, linh vật này chưa để lại nhiều dấu ấn nổi bật.
12. Naranjito (World Cup 1982)
Naranjito, trái cam mặc đồ đá bóng, xuất hiện tại World Cup 1982 tại Tây Ban Nha. Thiết kế tươi sáng, thân thiện và phá cách, Naranjito đã mang đến làn gió mới giữa các linh vật hình người cũ kỹ.
Không chỉ vậy, Naranjito còn có loạt phim hoạt hình riêng, tạo nên một thế giới mascot đầy sức sống.
11. Pique (World Cup 1986)
Pique là một trái ớt jalapeño mặc sombrero và mang ria mép, đại diện cho Mexico 1986. Dù thiết kế mang tính dân gian rõ ràng, nhưng nhiều người cho rằng nó lạm dụng hình ảnh rập khuôn về văn hóa Mexico.
Tuy nhiên, Pique vẫn được yêu mến nhờ tạo hình dễ nhớ và gắn liền với kỳ World Cup huyền thoại của Diego Maradona.
10. Ciao (World Cup 1990)
Ciao, linh vật của World Cup 1990 tại Ý, là minh chứng cho việc sáng tạo táo bạo có thể tạo ra biểu tượng vượt thời gian. Một hình người không đầu, cơ thể ghép từ các khối màu cờ Ý, với quả bóng là cái đầu, Ciao mang dáng dấp của nghệ thuật lập thể hơn là một mascot thông thường.
Không chỉ độc đáo về hình dạng, khi tháo rời, Ciao còn có thể được xếp thành chữ “Italia”, cho thấy sự thông mình và tinh tế của những người sáng tạo ra linh vật này.
Sự đơn giản nhưng giàu biểu tượng, kết hợp với tính trừu tượng và nghệ thuật, giúp Ciao vượt qua mọi chuẩn mực linh vật truyền thống. Một tác phẩm xứng đáng xuất hiện trong bảo tàng lẫn sân vận động, điều mà chưa linh vật nào khác làm được.
9. Striker (World Cup 1994)
Striker là linh vật có hình chú chó hoạt hình mặc áo USA 94, là linh vật được chính người dân Mỹ bầu chọn. Được thiết kế bởi Warner Bros., Striker đại diện cho văn hóa đại chúng Mỹ và rất phù hợp với kỳ World Cup đầu tiên tổ chức tại Hoa Kỳ.
Tạo hình đơn giản nhưng gần gũi, Striker là một trong những linh vật dễ nhận diện nhất và vẫn được yêu mến đến tận hôm nay.
8. Footix (World Cup 1998)
Footix là linh vật gà trống Gallic đầy màu sắc, đại diện cho World Cup 1998, giải đấu mà Pháp vô địch trên sân nhà. Với đôi giày tích hợp sẵn và biểu cảm tự tin, Footix được xem là một trong những linh vật ấn tượng nhất lịch sử.
Không chỉ mang tinh thần Pháp, Footix còn là cha của Ettie, linh vật nữ tại World Cup nữ 2019.
7. Ant, Kaz Và Nik (World Cup 2002)
Ant, Kaz và Nik là linh vật đại diện cho kỳ World Cup 2002 do Hàn Quốc và Nhật Bản đồng tổ chức, nhưng đến nay vẫn được xem là một trong những lựa chọn kỳ lạ nhất.
Thay vì chơi bóng đá như các linh vật truyền thống, bộ ba này được mô tả là đang thi đấu môn “Atomball” – một môn thể thao giả tưởng, trong đó Ato là huấn luyện viên còn Kaz và Nik là cầu thủ.
6. Goleo VI và Pille (World Cup 2006)
World Cup 2006 tại Đức giới thiệu Goleo VI, chú sư tử không mặc quần nhưng lại… biết hát, đi cùng với Pille, quả bóng biết nói.
Thiết kế do Jim Henson Company sản xuất, Goleo mang chất lượng cao và tính giải trí cao, dù gây tranh cãi vì tạo hình khác lạ. Tuy nhiên, đây là linh vật giàu cá tính và đậm chất cổ điển, xứng đáng với vị trí cao trong bảng xếp hạng.
Dù mang ý tưởng về tương lai, tạo hình và cốt truyện của họ khiến nhiều người hâm mộ cảm thấy khó tiếp cận và không liên quan đến bóng đá. Sau hơn 20 năm, họ vẫn thường xuyên được nhắc đến như nhóm linh vật gây bối rối nhất lịch sử World Cup.
5. Zakumi (World Cup 2010)
Linh vật Zakumi của Nam Phi 2010 là một chú báo hoa mai với mái tóc xanh và quả bóng cổ điển. Thiết kế mang cảm giác vừa thân thiện vừa mạnh mẽ, biểu trưng cho tinh thần chiến đấu trên sân cỏ.
Zakumi không quá phá cách nhưng vẫn nổi bật nhờ màu sắc, tính biểu cảm và thông điệp tích cực. Một linh vật được yêu thích, dù không quá thực sự vượt trội về tính thẩm mỹ.
4. Fuleco (World Cup 2014)
Fuleco là sự kết hợp giữa hai từ “futebol” và “ecologia”, đại diện cho World Cup 2014 tại Brazil. Linh vật này là một chú tatu bola, loài động vật bản địa đang bị đe dọa, thể hiện sự kết hợp giữa ý thức sinh thái và tinh thần bóng đá.
Fuleco có thiết kế dễ thương, giàu màu sắc nhiệt đới, phản ánh tinh thần Brazil rực lửa. Đây là ví dụ hiếm hoi mà FIFA gửi gắm thông điệp bảo tồn môi trường qua linh vật.
3. Zabivaka (World Cup 2018)
World Cup 2018 tại Nga mang đến linh vật Zabivaka, một chú sói năng động với chiếc kính bảo hộ tạo phong cách thể thao. Theo FIFA, Zabivaka thể hiện “sự vui vẻ, tự tin và tinh thần thi đấu”.
Dù được thiết kế bởi một sinh viên và được đánh giá cao về tạo hình, Zabivaka vẫn không tạo được dấu ấn mạnh mẽ như các linh vật nổi tiếng trước đó. Điểm nhấn lớn nhất chính là tên của linh vật, “kẻ ghi bàn”, trùng hợp với việc Nga ghi tới 5 bàn ở trận mở màn World Cup 2018.
2. La’eeb (World Cup 2022)
La’eeb, linh vật của World Cup 2022 tại Qatar, mang ý nghĩa là “cầu thủ siêu việt” trong tiếng Ả Rập. Thiết kế bay bổng, thân thiện và mang đậm yếu tố văn hóa Trung Đông.
Tuy nhiên, FIFA mô tả La’eeb đến từ “vũ trụ mascot không thể mô tả” đã khiến nhiều người bối rối, bởi sự định nghĩa mơ hồ. La’eeb không rõ hình thù cụ thể và mang tính biểu tượng quá trừu tượng, khiến linh vật này đứng giữa ranh giới sáng tạo và khó cảm.
1. Maple, Zayu và Clutch (World Cup 2026)
Với ba nước chủ nhà World Cup 2026 – Canada, Mexico và Mỹ, FIFA giới thiệu ba linh vật mới: Maple the Moose, Zayu the Jaguar, và Clutch the Bald Eagle. Tuy nhiên, cả ba đều bị chê là thiết kế quá an toàn và thiếu bản sắc riêng biệt.
Dù FIFA khẳng định các nhân vật được chọn để phản ánh văn hóa địa phương, nhưng Moose và Bald Eagle quá dễ đoán, còn Zayu khiến nhiều người Mexico bối rối. Cả ba được thiết kế như nhân vật game, và chính điều đó khiến chúng thiếu chiều sâu biểu tượng.